Nói đến phong cách sáng tác của F. Doxtoiepki thì ta phải nói đến các tác phẩm đầu tay của ông. Tuy được viết các tác phẩm đó khi còn rất trẻ ( lúc ông 25 tuổi ) và không được viết theo thể loại vốn là thế mạnh của ông ( truyện ngắn mà nhắc đến ông người ta nghĩ đến ngay tiểu thuyết ) nhưng đã là minh chứng hùng hồn cho "chủ nghĩa hiện thực ý nghĩa cao nhất, là chủ nghĩa hiện thực khám phá", "con người bên trong cơn người" của cây bút thiên tài F. Doxtoiepki mà sau này chính ông đã tuyên ngôn và theo đuổi suốt cuộc đời sáng tác của mình. Ông nói "Trong chủ nghĩa hiện thực đầy đủ phải tìm thấy con người trong con người"...Người ta gội tôi là nhà tâm lý, không đúng tôi chỉ là nhà văn hiện thực chủ nghĩa trong ý nghĩa cao nhất, tức là tôi miêu tả tất cả các chiều sâu của tâm hồn con người".
(Trang 51, Những vấn đề thi pháp của F. Doxtoiepki)
Ta có thể thấy rằng, trong sáng tác của ông F. Doxtoiepki không tập trung xây dựng tính cách điển hình khí chất nhân vật. Mà ông xây dựng ý kiến của nhân vật về chính nó và thế giới của nó. Ta không nhìn thấy nó mà chỉ nghe thấy nó. Nói cách khác, đọc truyện F. Doxtoiepki là ta đọc những tiếng nói có ý thức của nhân vật về chính nó.
Thủ pháp nghệ thuật mà F. Doxtoiepki sử dụng là miêu tả tự sự ý thức của nhân vật. Trong sáng tác thời kỳ đầu, truyện Người cơ cực , ông không miêu tả một "công viên chức nghèo" hay hình ảnh của một sinh viên nghèo mà miêu tả sự ý thức của nhân vật đó. Tất cả thế giới của tác phẩm đều thông qua ý thức phát ngôn của nhân vật trung tâm, nhà văn chỉ ghi lại một cách khách quan sự tự ý thức ấy. Đấy là sự thay đổi từ bình diện miêu tả này sang bình diện miêu tả khác từ tác giả sang nhân vật.
Phong cách sáng tác của ông còn thể hiện qua các mở đầu vào tác phẩm là lời của tác giả. Trong loại truyện như Người đàn bà nhẫn nhịn nhà văn lại đóng vai là một người tốc kí tưởng tượng để lời vô can và tính khách quan cho sự thật của ý thức nhân vật. Ngoài ra nhà văn còn luôn sử dụng triệt để lời độc thoại nội tâm hai giọng (lời văn hướng vào người khác) của nhân vật. Trong tác phẩm Tội ác và hình phạt , F. Doxtoiepki cho thấy các nhân vật còn là nhân vật chưa phải những nhà tư tưởng hoàn hảo. Và bản thân sự thấp kém về mặt xã hội làm cho việc nhìn lại và tranh luận nội tâm trở nên trực tiếp, rõ rệt, mở rộng ra thành những kiến trúc tư tưởng hoàn chỉnh cho các tác phẩm về sau.
Điều này suất phát từ suy nghĩ suy rất sâu sắc của F. Doxtoiepki khi ông quan niệm rằng bẳn chất của sự sống con người là đối thoại với người khác, với chính mình (độc thoại nội tâm). Chính đường hướng này đã kéo theo việc ông thường xuyên dùng lời trần thuật từ ngôi kể thứ nhất và kéo theo nó là hình tượng người kể chuyện xưng tôi trong các truyện của ông. Đó là phong cách sáng tác của F. Doxtoiepki _ Chủ nghĩa hiện thực F. Doxtoiepki.
0 Nhận xét