99 Phương tiện và biện pháp tu từ Tiếng Việt _ Đinh Trọng Lạc.

 CHƯƠNG MỘT

CÁC PHƯƠNG TIÊN TU TỪ TIẾNG VIỆT

 Phương tiện thi từ là những phương tiện ngôn ngữ mà ngoài ý nghĩa cơ bản (ý nghĩa sự vật - logic) ra chúng còn có ý nghĩa bổ sung, còn có màu mắc tu tư.

 

 Phương tiện tù từ bao mở cũng nằm trong thể đối lập từ từ học (tiếm tàng trong ý thức của người bản ngữ với phương tiện tương lên có tính chất trung hoà của hệ thống ngôn ngữ. Ví dụ: Từ hi sinh  (Có màu sắc cao quý) từ qua đời (có màu sắc tôn kính)... là nhưng phương tiến tu từ nằm trong thế đối lập. Tu từ bạc với phương tiện trung hoà (chết có màu sắc trung hòa) 

 

 Căn cứ vào các cấp đó ngôn nghi của các yếu tố ngổn ngư có nghĩa các phương tiện tu từ được phân thành phương kiến tu từ từ vựng phương tiện xa từ ngủ nghìn phương tiên km từ cú pháp phương tiên ta tự văn bản.

 

I. PHƯƠNG TIỆN TỪ TỪ TỪ VỰNG

 

O Phương tiện bị từ từ từng là những từ đồng nghĩa mà ngoài ý nghêu cơ bản ra chúng còn có ý nghĩa bỏ mang, còn ca màu sắc từ từ được hình thành từ bốn thành tố biểu cầm chưa dụng những yếu tố hình tương), cảm xúc diễn đạt những tình cảm, những cảm xúc) binh giá (khen cho tốt xấu) và phong cách chức năng (chỉ rõ phạm vi sử dụng, thường xuyên có định). Ví du so với từ đứa trẻ là phương tiên từ vùng trung hòa, thì các từ sau đây là những phương tiện từ vưng tu từ : em bé (tỏ vẻ âu yêm), đưa trẻ con, đưa con nít (tả về xem thường) ranh con nhái con (tỏ thái độ khinh thị, ghét bỏi), thằng nhóc, nhóc con (tỏ về bỡn cợt)

 Căn cứ vào phạm vi được ưu tiên sử dụng có thể chia ra:

 

a) Những từ ngữ có điều tính từ từ cao.  Là những từ ngữ gọt giũa được ưu tiên sử dụng trong lời nói sách vở, văn hóa Đó là những từ ngữ thường mang màu sắc cao sang quy phải, bác học, bắt nguồn từ các lớp từ thi ca, từ củ, từ Hán - Viết, từ mươn, từ sách vở...

 

b) Những từ ngữ có điều tỉnh tu từ thấp. Là những từ ngữ được ưu tiên sử dụng trong lời nói sinh hoạt hàng ngày thuộc khẩu ngữ tự nhiên. Đó là những từ ngữ thường mang màu sắc cụ thể, nôm na, bình dân thần mắt bắt nguồn từ các lớp từ hội thoại, từ long, từ nghề nghiệp, từ thông tục. từ địa phương từ láy, thành ngữ.

 

Ngoài những từ ngữ nêu trên còn có những từ ngữ không có đồng nghĩa không nằm trong dãy đóng nghĩa, không đi vào hệ hình từ vưng tu từ Và tuy không phải là những phương tiện tu từ ở cấp đồ từ vưng song chúng có nhiều khả năng được sử dụng để tạo ra các biện pháp tu từ. Đó là nhưng từ ngữ bắt nguồn từ các lớp thuật ngữ, từ trong danh mục, từ lịch sử từ ngoại lai từ mơi từ vựng...

Lược đồ các phương tiện tu từ từ vựng