"Tactuyp hay thằng đạo đức giả" _Hài kịch tính cách

 Trong vở kịch Tactuyp hay thằng đạo đức giả, ta có thể thấy rõ được các đặc tính tiêu biểu của bộ mặt con người có chức năng trong xã hội lúc bấy giờ đồng thời đây là một nhát búa giáng vào tôn giáo, và chế độ chuyên chế và bọn tư sản câu kết với tôn giáo và chính quyền. Mức độ phê phán của vở kịch rất cao. Vạch thẳng thắn bộ mặt của bọn thầy tu Thiên chúa giáo, bọn giả bộ đạo đức, giả đạo đức vô cùng xấu xa, tàn ác.

Về nhân vật của văn bản

Tactuyp là bộ mặt giả tạo của nhóm tôn giáo mới nó ló trên sân khấu, mọi lời nói cử chỉ đạo đức quá trình đều tạo đầu óc ta phải dải băng. Ép Orgong gả con gái cho y theo " ý Chúa", lấy Lý luận nhà thờ để làm phổi cho giáo dân.

Trong vở kịch ta có thể thấy Orgong là nạn nhân của chính sách nô dịch về tinh thần do giáo hội gây ra. Ông trở thành mê muội gàn dở, biết Tactuyp tán tỉnh vợ mình, còn khuyên hắn ở bên cạnh vợ mình suốt một ngày một đêm. Tôn giáo hủy hoại những tình cảm tự nhiên của con người khiến kẻ mê muội để gia đình "có chết cũng mặc". Chỉ khi nào thần tượng của ông phơi bày chân tướng thì mới tỉnh ngộ.

Dorin _ là hình tượng người bình dân mưu trí dũng cảm chống lại thế lực hắc ám, thấy rõ nguyên nhân sụp đổ của gia đình, nắm chắc bản chất gian tà của Tactuyp, chống lại y, khuyên bảo Orgong, động viên Marian cưỡng lại việc ép gả cho Tactuyp. Dorin luôn lạc quan, tươi tắn phát biểu những quan điểm quần chúng.

Đồng thời ta có thể thấy tính chất Hải thể hiện qua tính cách hai nhân vật một người gàn dở, lỗ bịch, u mê mù quáng. Một kể cáo già, nham hiểm, gian trá đến nực cười.

Xét theo các góc nhìn lịch sử xã hội và đạo đức.

Về lịch sử xã hội

Nếu xét dưới góc nhìn lịch sử xã hội, thì vở kịch là một cấu trúc thống nhất giữa âm  hưởng kịch nói - hài kịch - bi kịch, mang đến cho người đọc những cái cười châm biếm.

Thoạt đầu, vở kịch là tiếng cười dí dỏm sau khi nghe bà cụ thuyết một hồi ngoài cổng, ở đây Molie đã để cho nhân vật bà Pecnel nói rất nhiều Hồng làm cho nhân vật phơi bày tính cách của mình (ngay từ hồi I - lớp 1) ờ vở kịch, qua đó tao thấy rõ sự cuồng tín của bà cũng như lòng yêu quý kính trọng nhân vật bà hầu hết mọi người đều ghét Tactuyp, trừ ông Orgong.

Tuy nhiên, chưa xong ở đó thì câu chuyện của Dorin đã phô ngay cái ví dụ của bà Pecnel về bà Orangt "sống một cuộc đời gương mẫu" nhưng thật ra chả phải lòng yêu chúa gì đâu, mà chỉ vì lòng ghen, họ không chịu nổi có một chị em nào khác được hưởng thú lạc ở cái tuổi lỡ thì, dù có thèm khác cũng phải nhịn chay.

Đây là tiếng cười chế giễu, mỉa mai cho không ít quý bà, quý cô trong xã hội Pháp đương thời. Đó là những kẻ da mặt đạo đức " lớn tiếng" phê phán mọi người nhưng bên trong lại lẳng lặng thèm khát.

Cảnh Tactuyp tán tỉnh bà Elmia, không chỉ dùng những lời lẽ có cánh mà còn có cử chỉ rất sôi nổi, bóp tay Elmia, đặt tay lên đầu gối bà và khen "thứ hạng đến mịn quá" điều đáng cười là hắn đã viện cớ rằng hắn đang rung cảm trước những công trình hoàn mỹ do Chúa tạo ra, bảo công trình hoàn mỹ đó chính là phụ nữ, rằng đồng thời vẻ đẹp của chúa được phản ánh lộng lẫy trong các bà phụ nữ phô bày những nét đẹp tràn trề kì diệu của Chúa. Do đó, hắn luôn "say sưa bà là cảm phục Chúa". Cho nên sinh ra mối tình nồng nhiệt và " yêu bà chính là yêu Chúa".

Quả thực không thể nhịn cười trước những lời lẽ tán tỉnh bay bướm và có vẻ trung thực của tên đạo đức giả Tactuyp. Đó là nụ cười châm biếm những kẻ tự nhiên nhận mình là chân tu, một lòng vì Chúa nhưng cũng dâm ô và đâỳ nhục dục.

Về đạo đức

Xét dưới góc nhìn đạo đức, thì đạo đức giả là sự mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tượng, bản chất xấu xa bị ổi mà hiện thực bề ngoài lại tỏ vẻ tốt đẹp. Đạo đức giả thường là hai mặt tách rời, khi làm bậy thì không nói được đạo đức. Nhưng Tactuyp là một kẻ đạo đức giả rất tinh vi, vừa thuyết giảng đạo đức vừa làm bậy.

Tính cách đạo đức giả phát triển nhất khoán từ đầu đến cuối. Sang hồi cuối ( hồi 5) Tactuyp quay lại bắt ông Orgong và hắn đã tự phơi bày cái bản chất xấu xa tàn ác, ông Orgong khi này đã tỉnh ngộ, chỉ mắng hắn thì hắn vẫn trơi như đá " Vì Chúa thân này có gan chịu tất cả".

Tiếng cười bật lên ở đây là lúc nào Tactuyp cũng đưa chúa lên biệt hộ cho lý lẽ của y. Tác giả còn khiến người xem cười lên khi để cho Dorin miêu tả y là một người "béo ơi là béo, ra sẽ Thắm thịt một mình ngổm hai con chim, nhớ cái đùi lợn" ngay trước mặt bà chủ "uống rượu ừng ực". Tiếng cười của người xem bật lên ở đây là một người "thầy tu" mà có tính phạm ăn thô lỗ, ăn nhiều như vậy, ngay cả trước mặt bà chủ mà không biết ngượng. Liêm sỉ và lòng tự trọng dường như không còn hiện hữu bên trong hắn lúc này. Molie phê phán những kẻ giả chân tu, Khánh Thiện đâu chả thấy chỉ thấy thô lỗ phàm ăn, nguy hiểm.

Còn nếu xét dưới góc nhìn tôn giáo, ta có thể thấy Molie thể hiện sự phê phán của mình thông qua các hình ảnh nhân vật, tính cách được nêu qua hành động. Đặc biệt là Tactuyp không chỉ mang lại cảm giác gây cười mà có tính phê phán cực mạnh đối với tôn giáo lúc bấy giờ.

Nói vở kịch Tactuyp _ hay tên giả đạo đức  là một vở hài kịch tính cách vì ngoài cái kết đầy bi kịch của Orgong thì nó phải ở chỗ các hành động của các nhân vật trong vở kịch làm nổi bật không chỉ về mặt tính cách của từng người mà còn mang cho khác nữa những cái nhìn châm biếm về xã hội Pháp lúc bấy giờ.